RSV (Respiratorni sincicijelni virus)
Respiratorni sincicijelni virus (RSV) je čest uzročnik infekcija disajnih puteva dece i odraslih i najčešći uzročnik ovih infekcija kod dece mlađe od pet godina.
Učestalost infekcija izazvanih RSV najviša je u uzrastu od drugog do šestog meseca života a gotovo sva deca do navršene druge, najkasnije treće godine, prebole bar jednu infekciju izazvanu ovim virusom.
Kako se infekcija prenosi?
Infekcije izazvane RSV javljaju se svake godine, sezonski u obliku manjih ili većih epidemija. Za naše područje karakteristična je pojava epidemija u kasnu jesen i tokom zimskog perioda. Virus se, slično drugim respiratornim virusima prenosi direktno sa inficirane na zdravu osobu odnosno dete kapljičnim putem ili indirektno kontaktom preko kontaminiranih predmeta (igračke, kvake na vratima, nameštaj i sl.).
Koji su simptomi RSV infekcije?
Klinička slika varira od blagih simptoma infekcije gornjih disajnih puteva kao što su kašalj, curenje iz nosa, povišena temperatura, malaksalost i gubitak apetita, razdražljivost i sl. do teških oblika infekcije donjih disajnih puteva praćenih sviranjem u grudima i otežanim disanjem (bronhiolitis, pneumonija ili ređe traheobronhiolitis). U najtežim slučajevima potrebno je bolničko lečenje i primena kiseonika. Pošto je uzročnik infekcije virus antibiotici se ne koriste u lečenju.
Kako možete zaštititi vaše dete od RSV infekcije?
Opšte mere zaštite podrazumevaju higijenu ruku osoba koje neguju decu, onemogućavanje kontakta deteta sa osobama koje imaju kijavicu ili kašlju, prirodna ishrana dojenjem, adekvatna higijena igračaka i sredine u kojoj dete boravi, ograničavanje boravka deteta u kolektivnom smeštaju u sezoni RSV infekcije, sprečavanje izloženosti deteta duvanskom dimu. Ove mere su veoma važne ali zbog visoke zaraznosti i načina prenošenja virusa njihovom primenom nije uvek moguće sprečiti širenje infekcije.
Koja deca su u visokom riziku od teških formi infekcije?
Najteže kliničke manifestacije RSV infekcije sreću se kod odojčadi uzrasta do šest meseci. Poseban rizik od komplikacija i smrtnog ishoda usled RSV infekcije postoji kod prevremeno rođene dece, novorođenčadi i odojčadi sa hroničnom bolesti pluća po tipu bronhopulmonalne displazije (BPD), kod odojčadi i dece sa urođenim srčanim manama i one sa oslabljenim imunim sistemom.
Pasivna imunizacija protiv infekcije izazvane RSV
Kao što se aktivnom imunizacijom odnosno primenom vakcina mogu sprečiti neke bolesti, tako se i RSV infekcija može sprečiti pasivnom imunizacijom odnosno primenom gotovih tzv. monoklonskih antitela. Palivizumab je humanizovano monoklonsko antitelo koje obezbeđuje zaštitu od RSV infekcije. Njegova primena je od suštinskog značaja za sprečavanje teških oblika infekcije kod dece u visokom riziku. Pasivna imunizacija palivizumabom se sprovodi u sezoni RSV infekcija (najčešće je to period od oktobra do februara) davanjem jedne mesečne doze tokom trajanja sezone (najviše pet doza).
Kategorije (lica u posebnom riziku) za koje je pasivna imunizacija obavezna Zakonom
Zakonom o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti u našoj zemlji je uvedena obavezna pasivna imunizacija lica u posebnom riziku protiv infekcije izazvane RSV. Programom obavezne imunizacije stanovništva definisane su sledeće rizične kategorije:
1. deca koja su rođena pre 29. nedelje trudnoće koja na početku RSV sezone imaju manje od 12 meseci;
2. deca koja su rođena pre 32. nedelje trudnoće koja na početku RSV sezone imaju manje od 6 meseci;
3. deca sa hroničnom plućnom bolesti /bronhopulmonalnom displazijom koja na početku RSV sezone imaju manje od 12 meseci;
4. deca sa hroničnom plućnom bolesti/bronhopulmonalnom displazijom koja na početku RSV sezone imaju manje od 24 meseca, ukoliko im je šest meseci pre početka sezone bila neophodna terapija (primena kiseonika, hronična primena kortikosterioda, bronhodilatatora i /ili diuretika);
5. deca sa urođenim srčanim manama komplikovanim značajnim hemodinamskim poremećajima koja na početku RSV sezone imaju manje od 12 meseci;
6. u skladu sa principima dobre kliničke prakse i indikacijama zasnovanim na medicinskim dokazima, imunoprofilaksa palivizumabom se može primeniti i van navedenih indikacija, po konzilijarnoj odluci tri lekara subspecijaliste u tercijarnoj pedijatrijskoj ustanovi (neonatolog, pulmolog, kardiolog).
Palivizumab se primenjuje u sledećim zdravstvenim ustanovama za lečenje dece na tercijernom nivou zdravstvene zaštite:
• Institut za neonatologiju – Beograd
• Univerzitetska dečja klinika – Beograd
• Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta „dr Vukan Čupić“ – Beograd
• Institut za zaštitu zdravlja dece i omladine Vojvodine – Novi Sad
• Klinika za dečije interne bolesti – KC Niš
• Klinika za pedijatriju – KC Kragujevac
Ukoliko vaše dete pripada nekoj od navedenih rizičnih kategorija obavezno se informišite u navedenim zdravstvenim ustanovama ili kod izabranog pedijatra u domu zdravlja u vezi sa pasivnom imunizacijom protiv RSV infekcije.
MALI HRABRI DŽOKEJ
Od 2013. godine, u saradnji sa terapeutima Udruženja za hipoterapiju „Potkovica“ i Klinikom za rehabilitaciju „Dr Miroslav Zotović“, Udruženje roditelja prevremeno rođene dece Srbije ,,Mali Div“ sprovodi projekat MALI HRABRI DŽOKEJ, koji se finansira iz donacija i humanitarnih aukcija umetničkih dela i realizuje na prostoru JP Hipodrom Beograd.
Reč je o kontinuiranom, višemesečnom programu hipoterapije za decu sa smetnjama u razvoju, pre svega decu koja boluju od cerebralne paralize, a u okviru naučne studije koja treba da pruži detaljan uvid u metodologiju i rezultate ove vrste terapije, te se sprovodi uz preporuku i nadzor lekara specijaliste fizikalne medicine.
Hipoterapija je fizikalna, okupaciona i logopedska strategija lečenja osoba sa problemima u razvoju, koja koristi pokret konja za postizanje funkcionalnih ciljeva. Hipoterapija zapravo znači ,,lečenje uz pomoć konja“ i odnosi se na upotrebu trodimenzionalnog načina kretanja konja kao sredstva lečenja osoba sa funkcionalnim ograničenjima, neuromotornim i senzornim disfunkcijama. Hipoterapijski tretman ima neurofiziološku osnovu i mora biti propisan od strane lekara, a sprovode ga fizioterapeut, radni terapeut i logoped sa završenom posebnom obukom iz hipoterapije. Hipoterapija se odvija kao samostalan vid lečenja, što znači da sama po sebi ima terapijski učinak i predstavlja dopunu standardnim autorizovanim terapijskim postupcima. Ona daje priliku za interakciju sa životinjama, kroz koju se dolazi do novih iskustava, stimulišu se čula, istražuju nove teksture i mirisi. Konjski pokret nudi dobro modulisane senzorne inpute vestibularnog, proprioceptivnog, taktilnog i vizuelnog sistema. Uz pomoć hipoterapije, zdravlje korisnika može se poboljšati sa fizičkog, emocionalnog, psihološkog, društvenog i edukativnog aspekta te tako doprinosi poboljšanju kvaliteta života dece sa problemima u razvoju.
Nakon četvorogodišnjeg iskustva u sprovođenju ove vrste terapije, Udruženje ,,Mali Div“ je kao dugoročni cilj postavilo stvaranje preduslova za dugotrajno i organizovano sprovođenje hipoterapije u Srbiji, kroz izgradnju Centra „Mali Hrabri Džokej“ koji bi bio namenjen deci sa problemima u razvoju i njihovim porodicama.
ZAGRLJAJ ZA MAME MALIH DIVOVA
Cilj projekta ZAGRLJAJ ZA MAME MALIH DIVOVA je obezbeđivanje psihološke podrške i informisanje majki prevremeno rođenih beba koje se leče na Institutu za neonatologiju u Beogradu, u cilju njihovog osposobljavanja da daju svoj maksimalni doprinos lečenju i nezi svojih prevremeno rođenih beba.
U okviru ovog projekta, čija je realizacija započela 2014. godine, Udruženje roditelja prevremeno rođene dece Srbije “Mali Div” je objavilo brošuru „Kada rode požure“ koju, kao poklon, dobija svaka majka čije se dete leči na Institutu za neonatologiju, neposredno po prijemu u bolnicu. Brošura sadrži sve informacije potrebne u ovom ključnom i najstresnijem periodu. Na taj način, informisanjem, ali i adekvatnom psihološkom podrškom, motivacijom i stabilizacijom, podiže se nivo kompetentnosti roditelja i pomaže njihovo što kvalitetnije učešće i procesu lečenja i nege prevremeno rođene bebe.
Roditelji prevremeno rođene dece nalaze se, u prvim danima i mesecima bebinog života, u veoma teškom psihičkom stanju. Izloženi su jakom stresu i, sa snažnim osećajem krivice i uskraćenosti, osećaju se uplašeno, bespomoćno i usamljeno. Iskustva iz sveta pokazala su da im je, pored stručne pomoći, potrebna i podrška drugih roditelja koji su imali slično iskustvo. Deo brošure „Kada rode požure“ zato je posvećen iskustvima drugih roditelja čija su deca takodje prevremeno rođena, kako bi se, makar na posredan način, roditeljima pokazalo na koji način su se oni nosili sa istim teškoćama. Osim toga, istom cilju služe i povremene posete volontera Udruženja ,,Mali Div“ majkama koje se sa svojim bebama nalaze u bolnicama. Ova vrsta informisanja i komunikacija značajno olakšava stabilizaciju roditelja i čini ih kompetentnijim i efikasnijim učesnicima u procesu lečenja i nege prevremeno rođenog deteta, čime se olakšava rad lekarima i obezbeđuje najpovoljniji mogući ishod lečenja deteta.
Dugoročni cilj projekta je proširenje ovih aktivnosti na sve bolnice u Srbiji u kojima se leče prevremeno rođene bebe.
DODIR ZA ZDRAVLJE – BEJBI MASAŽA
Projekat DODIR ZA ZDRAVLJE realizovan je 2014. godine. Podrazumevao je petodnevnu obuku 10 medicinskih sestara iz Instituta za neonatologiju u Beogradu tehnici bejbi masaže. Nakon završene obuke, medicinske sestre stekle su kvalifikaciju instruktora bejbi masaže, a time i mogućnost da, pored toga što i same sprovode program bejbi masaže na pacijentima, prevremeno rođenim bebama koje se nalaze na bolničkom lečenju, ovoj tehnici podučavaju i roditelje, što je najvažniji cilj ovog projekta. Budući da je reč o vrsti masaže koja se, osim u ranom, može i treba primenjivati i u kasnijem uzrastu, pozitivni efekti ovog programa su dugoročni. Ovo je posebno značajno kada se ima u vidu činjenica da je prevremeno rođenim bebama i nakon otpusta iz bolnice neophodna dodatna stimulacija, kao i da se određeni procenat prevremeno rođene dece suočava i sa trajnim posledicama prevremenog rođenja.
Naučno je dokazano da bejbi masaža višestruko doprinosi dobrobiti prevremeno rođenih beba, budući da se, zahvaljujući ovoj tehnici, poboljšava komunikacija izmedju roditelja i bebe, stimuliše rani razvoj deteta, razvoj i upotreba svih čula prevremeno rođene bebe, doprinosi boljem napredovanju i rastu, olakšanju brojnih tegoba, eliminiše stres i pomaže opuštanju deteta. Reč je o jednostavnoj tehnici koja ima veliki značaj jer umanjuje strah roditelja, povećava njihov osećaj roditeljske sposobnosti, potencira ulogu roditelja kao pomagača i aktivnog učesnika u nezi i lečenju sopstvenog deteta i doprinosi boljem uspostavljanju kontakta sa bebom.
Kao jedino nacionalno udruženje roditelja prevremeno rođene dece u našoj zemlji, Udruženje “Mali Div” je ovaj projekat realizovalo u partnerstvu sa Institutom za neonatologiju, a program obuke realizovala je sertifikovana instruktorka Internacionalnog udruženja za dečiju masažu (The International Association of Infant Massage – IAIM), Eva Vestman.
PODRŠKA OPREMANJU KLINIKE ZA REHABILITACIJU
,,DR MIROSLAV ZOTOVIĆ”
Klinika za rehabilitaciju “Dr Miroslav Zotović” je jedna od medicinskih ustanova čiji su česti pacijenti prevremeno rođena deca kojoj je neophodna stručna pomoć čitavog niza stručnjaka koji prate njihov razvoj i, različitim vidovima terapije, doprinose prevazilaženju ili umanjenju posledica prevremenog rođenja.
Udruženje roditelja prevremeno rođene dece Srbije “Mali Div” se u maju 2016. godine priključilo projektu opremanja prostorija Dečijeg odeljenja ove klinike. Dečije odeljenje je namenjeno habilitaciji i rehabilitaciji dece, od rođenja do uzrasta od 18 godina. Indikaciono polje rada je široko: deca sa razvojnim problemima, kongenitalnim anomalijama, povredama centralnog i perifernog motornog neurona, politraume, operacije tumora… Odeljenje ima stacionar za decu i majke sa 65 postelja, a radi i sa decom koja dolaze kao eksterni pacijenti na habilitaciono-rehabilitacioni tretman.
Obezbeđivanjem donacije, Udruženje “Mali Div” omogućilo je nabavku opreme za sprovođenje radne terapije u ovoj ustanovi, čime je dugoročno omogućen kvalitetniji rad sa decom, a samim tim i bolji funkcionalni ishod terapija.
PSIHOLOŠKA PODRŠKA RODITELJIMA
PREVREMENO ROĐENE DECE
Značajan procenat prevremeno rođene dece suočava se sa trajnim posledicama prevremenog rođenja. Teškoće sa kojima se svakodnevno i dugoročno suočavaju oni i njihove porodice uzrokuju stres i anksioznost sa kojima se roditelji veoma teško nose bez ozbiljne psihološke podrške.
Iz tog razloga, Udruženje roditelja prevremeno rođene dece Srbije “Mali Div”, od 2015. godine, u saradnji sa Beogradskim psihološkim centrom, organizuje posebne GRUPE PODRŠKE RODITELJIMA PREVREMENO ROĐENE DECE.
Tim iskusnih psihologa, specijalizovanih u oblasti sistemske porodične psihoterapije, koji vodi ove grupe podrške, u atmosferi poverenja i empatske komunikacije među roditeljima učesnicima programa, kroz različite i brojne teme koje se odnose na život roditelja prevremeno rođene dece sa posebnim potrebama, pomaže roditeljima da pronalaze izvore podrške za savladavanje prepreka pred kojima se nalaze, kako bi njihove porodice bile više prihvaćene u okruženju u kojem žive.
RADIONICE ZA MALE DIVOVE I RODITELJE
U svakodnevnoj višegodišnjoj komunikaciji sa roditeljima prevremeno rođene dece, Udruženje “Mali Div” uočilo je glavne probleme sa kojima se oni susreću u mesecima nakon izlaska prevremeno rođene bebe iz bolnice. Budući da je reč o velikom procentu dece kojoj je neophodno kontinuirano praćenje od strane većeg broja medicinskih stručnjaka različitih specijalnosti, te da se mnoga od njih nalaze u visokom riziku od dugoročnih posledica prevremenog rođenja, kao i da su se neke od porodica već suočile sa ozbiljnim dijagnozama, nameće se zaključak da je reč o porodicama koje žive pod velikim pritiskom, sa mnoštvom poseta lekarima, stalnim kontrolama, suočavanjem sa zabrinjavajućim vestima. O porodicama, dakle, kojima je neophodno da, na jednom mestu, dobiju snažnu stručnu podršku.
Iz tog razloga, Udruženje roditelja prevremeno rođene dece Srbije ,,Mali Div,, od oktobra 2016. godine, počelo je sa organizovanjem RADIONICA ZA MALE DIVOVE I RODITELJE. U jednom terminu, na jednom mestu, roditelji dobijaju pregled deteta i savete fizijatra, kao i podršku tima psihologa sa iskustvom u pružanju pomoći roditeljima prevremeno rođene dece, a kroz prisustvo drugih roditelja prevremeno rođene dece, obezbeđuje im se i razmena ličnih iskustava i pomoć u prevazilaženju problema, iz ličnog, iskustvenog ugla.
Svaka zainteresovana porodica posećuje radionice u pet uzastopnih dvočasovnih termina, tokom kojih se roditeljima, u direktnoj komunikaciji, atmosferi prijatnijoj od lekarske ordinacije i kroz konkrentne aktivnosti sa decom, pokazuje na koji način se postižu efekti stimulacije deteta, kako da aktivnosti i vežbe propisane od strane fizijatara i terapeuta ne budu doživljene kao mukotrpan zadatak, već da svoje aktivnosti usmerene na vežbu i stimulaciju psihomotornog razvoja deteta oblikuju tako da one dobiju formu dobro osmišljene i organizovane igre ili obavljanja svakodnevnih aktivnosti sa detetom, kojima će se stimulacija i terapija obavljati u mnogo prijatnijem ambijentu i sa mnogo boljim efektima.
Istovremeno, psihoterapeut za porodičnu sistemsku terapiju, vodeći grupni rad sa roditeljima, kao i sama stručno vođena interakcija roditelja, razmena iskustava, saveta i emocija, pomaže roditeljima da, i u situacijama opterećenim stresom, ostvare responzivno ili odzivno roditeljstvo i razviju unutrašnje snage i veštine vezane za brigu o detetu. Obezbeđivanjem i razvojem ovih veština, jača se roditelj i ceo porodični sistem i doprinosi se pravilnom razvoju deteta.